Ο τόπος μας και η ζωή των ανθρώπων του στα νεότερα χρόνια της ιστορίας μας, εκτός από λίγες περιπτώσεις όπως αυτές καταγράφονται στα σχολικά βιβλία, περνούν απαρατήρητα από τους μαθητές. Ουσιαστικά ένα πέπλο μυστηρίου καλύπτει αιώνες δραστηριότητας των ανθρώπων που έζησαν και δραστηριοποιήθηκαν στην περιοχή μας, δημιουργώντας έτσι συνθήκες ιστορικής ασυνέχειας στην ιστορική γραμμή που ξεκινά από τα προϊστορικά χρόνια. 
Το κενό αυτό καλούνται να καλύψουν δύο νέα γνωστικά αντικείμενα, ο Λαϊκός Πολιτισμός - Παράδοση και η Τοπική Ιστορία, που μέσα από την ανάπτυξη διαθεματικών σχεδίων μπορούν να δώσουν την πραγματική ιστορική συνέχεια του τόπου μας, επικεντρώνοντας στις τρεις πηγές τους, που είναι οι γραπτές (αρχεία σχολείων – δήμων - βιβλιοθήκες κ.α.), η προφορική μνήμη (συνεντεύξεις - καταγραφές) και τα τεκμήρια (συλλογές αντικειμένων, φωτογραφικό υλικό κλπ). Έτσι αναδεικνύειται ότι δίπλα στα «μεγάλα» ιστορικά γεγονότα και μορφές, υπήρξε ένα «ανώνυμος» κόσμος και «μικρά» γεγονότα που όμως αποτελούν τη «δική» μας ιστορία, το «δικό» μας πολιτισμό, τα ίχνη μας στο διάβα του χρόνου και βρίσκεται πιο κοντά στη χρονολογική κλίμακα των μαθητών. Πολύτιμη συνεισφορά στην ιστορική ανίχνευση του τόπου μας τα λαογραφικά μουσεία και συλλογές καθώς και οι εκδοτικές προσπάθειες σχετικά με την τοπική ιστορία.
Η λαογραφία είναι η επιστήμη που έχει ως αντικείμενο τις εκφάνσεις του λαϊκού πολιτισμού στο σύνολό του. Εξετάζει, καταγράφει και ταξινομεί όλα όσα ένας λαός κατά παράδοση λέγει, ενεργεί και πράττει σε συλλογικό και ατομικό επίπεδο. 
Το περιεχόμενο των θεμάτων της αποτελεί την αποτύπωση της ψυχικής και κοινωνικής ζωής του λαού σε τοπικό ή εθνικό επίπεδο και συνεπώς ποικίλει. Κατηγορίες, τις οποίες θα μπορούσε κανείς να διακρίνει ως αντικείμενο έρευνας της λαογραφικής επιστήμης, αφορούν στον υλικό βίο και την λαϊκή δημιουργία (κατοικία και αυλή, τροφές και ποτά, ενδύματα και καλλωπισμός, λαϊκές τέχνες), στον πνευματικό βίο (λατρεία, θρησκευτική ζωή, λαϊκή μετεωρολογία, φυτά, ζώα, μύθοι, παραδόσεις, παροιμίες, αινίγματα, λαϊκό θέατρο κ.α.) και στον κοινωνικό βίο (καθημερινά έθιμα, εποχικό κύκλο, παιχνίδια, σχολική ζωή κ.α.).
Ως λαογραφία έχει αποδοθεί στα ελληνικά ο διεθνώς καθιερωμένος αγγλοσαξονικός όρος folklore, που σημαίνει τη γνώση που έχει ο λαός. Στη Γερμανία επικράτησε ο όρος volkskunde, που σημαίνει τη γνώση για το λαό. Η αγγλοσαξονική θεώρηση θέτει ως αντικείμενο της λαογραφικής σπουδής τις παραδοσιακές εκδηλώσεις του λαϊκού βίου και συγκεκριμένα, την προφορική λογοτεχνία. Αντίθετα, η Γερμανική Λαογραφική Σχολή θέτει στο κέντρο του επιστημονικού ενδιαφέροντός της όχι τις εκδηλώσεις αλλά το ίδιο το λαϊκό βίο συνολικά και συνακόλουθα το φορέα του, τον λαό, αναζητώντας μέσα από τις εκδηλώσεις του πολιτισμικού του βίου τον εντοπισμό των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του.
Ο Λαϊκός Πολιτισμός είναι ένα γνωστικό πεδίο το οποίο υπηρετείται από διαφορετικές επιστήμες και οπτικές. Το πλαίσιο αυτό καθιστά τον Λαϊκό Πολιτισμό προνομιακό πεδίο για την ανάπτυξη και προώθηση διαθεματικών προσεγγίσεων, γεγονός που δημιουργεί προϋποθέσεις για ουσιαστικότερη αποτελεσματικότητα στη μαθησιακή διαδικασία. Παραμύθια, μύθοι, αινίγματα, παροιμίες, παραδοσιακά παιχνίδια, δημοτικά τραγούδια και παραδοσιακά μουσικά όργανα, χοροί, λαϊκή τέχνη, επαγγέλματα, ασχολίες, κατοικία και ενδυμασία των ανθρώπων της εποχής, ήθη και έθιμα, λαϊκά δρώμενα και γιορτές στον κύκλο του χρόνου, θέατρο σκιών, λαϊκές αντιλήψεις για τα ουράνια σώματα, τα φυσικά φαινόμενα, την υγεία των ανθρώπων, κτλ., αλλά και απομεινάρια του παρελθόντος σε ιστορικούς χώρους ή στο μουσείο, αποτελούν ανεξάντλητες πηγές «θεμάτων» διαπραγμάτευσης από τα παιδιά.
-
-
Ως λαογραφικό μουσείο θα μπορούσαμε να ορίσουμε έναν τόπο αναπαράστασης της πολιτισμικής παραγωγής όπως περιγράφεται πιο πάνω. Η ιδιαιτερότητα ενός λαογραφικού ή και εθνογραφικού μουσείου είναι ότι μπορεί να προβάλλει καταρχήν την ταυτότητα μιας κοινωνίας, σε τοπικό ή εθνικό επίπεδο, καταγράφοντας παράλληλα και την διαφορετικότητα. Ο πολιτισμός -σε ένα πλατύ σύνολο ανθρώπων- είναι συνήθως ένα άθροισμα πολλών διαφορετικοτήτων, ένα παζλ που συνθέτει τη γενική εικόνα και υποδεικνύει τις κοινές ρίζες. Το λαογραφικό μουσείο ως ανοικτή πολιτισμική διαδικασία μέσα από τις συλλογές του βοηθά τον επισκέπτη στην κατανόηση και τη βίωση του τοπικού πολιτισμού.
-
-
Το περιεχόμενο ενός λαογραφικού μουσείου αποτελείται από αντικείμενα τα οποία, εκτός από το θέμα τους, καθρεφτίζουν ουσιαστικά τον πολιτισμό μέσα από τον οποίο γεννήθηκαν και τον οποίο εκφράζουν και δείχνουν την πολιτισμική μετάβαση από γενιά σε γενιά. Κάθε ανθρώπινο δημιούργημα είναι ατομικό στη βάση του, αλλά έχει κοινωνικές προεκτάσεις, γιατί βασίζεται στις συλλογικές παραστάσεις που επικρατούσαν στην εποχή του. Οι τρόποι κατασκευής, τα διαφορετικά υλικά οι πρώτες ύλες, η τεχνογνωσία, η χρηστικότητα, μαρτυρούν για τους διαθέσιμους πόρους της εποχής του, ενώ η διακόσμησή του είναι δυνατόν να μας ανοίγει ένα παράθυρο στις μαγικο -θρησκευτικές, ανθρωπολογικές ή κοσμολογικές πεποιθήσεις των ανθρώπων που τα παρήγαγαν, ουσιαστικά το ανθρώπινο «μεράκι». Από αυτή την άποψη θεωρούμενα τα λαογραφικά μουσεία, οι λαογράφοι και η λαογραφία είναι μια αδιάσπαστη ενότητα έρευνας, ταξινόμησης, ανάδειξης της ταυτότητας του λαϊκού πολιτισμού που άμεσα μπορούν να εμπλακούν και οι μαθητές μέσα από τη βιωματικότητα.
Αφορμή για όλες αυτές τις σκέψεις αποτέλεσαν οι δράσεις που αναπτύσσονται στα πλαίσια της Λαϊκής Παράδοσης και της Τοπικής Ιστορίας στο 1ο Δημοτικό Σχολείο «Ν. Τσοποτός» της Πορταριάς. Εκπαιδευτικοί, μαθητές και γονείς έχουν ξεκινήσει το φιλόδοξο σχέδιο δημιουργίας εκπαιδευτικών λαογραφικών συλλογών αλλά και της καταγραφής προσωπικών ενθυμήσεων από γέροντες και γερόντισσες, της συγγραφής εντύπων και της ψηφιοποίησης του υλικού. Η συγκρότηση των εκπαιδευτικών λαογραφικών συλλογών, πέρα από τα όσα αναφέρθηκαν στη συγκρότηση των λαογραφικών μουσείων, προσφέρει τη δυνατότητα στους μαθητές να έρθουν σε καθημερινή επαφή με το υλικό να το αισθανθούν, να αναβιώσουν δραστηριότητες ενταγμένες σε ετήσιο ή άλλο εθιμικό κύκλο, να προχωρήσουν σε συγκρίσεις, συσχετίσεις, ανακαλύψεις σε συνδυασμό με άλλα γνωστικά πεδία. Τέτοιες δράσεις αναπτύχθηκαν και αναπτύσσονται με δραματοποιήσεις παραμυθιών ή κοινωνικών φαινομένων στα πλαίσια σχολικών γιορτών ή ειδικών παρουσιάσεων – εκδηλώσεων (Αποκριές, Γιορτή Γυναίκας, 25η Ματρίου, Ημέρα Βιβλίου κλπ). - Παράλληλα εξασφαλίζει τη συμμετοχή και την «συνεκπαίδευση» μαθητών και γονέων σε δράσεις όπου κύριο λόγω έχουν συναισθηματικές και ψυχοκινητικές δεξιότητες και δευτερευόντως γνωστικές οι οποίες προκύπτουν μέσα από διαφορετικές τεχνικές μάθησης. Σημαντικότερο όλων είναι ότι το σχολείο ανοίγει και γίνεται ένας χώρος δημιουργίας και χαράς εξασφαλίζοντας ένα μαθησιακό κλίμα ευχάριστο που διαπερνά όλο το πρόγραμμα.
